Misionet klandestine ruse pavarësisht luftës në Ukrainë do të jenë më të shpeshta deri në 2030 dhe pas. Ngjarja në Gramsh, na jep mundësi të mësojmë më shumë se si rusët janë shtrirë në jug të rajonit për një kohë të gjatë, dhe si inteligjenca ruse bashkë me grupet diversante mund t’i sulmojë vendet e Ballkanit Perëndimor pa asnjë problem.
Selim Ibraimi, Washington
Dy dekadat e fundit të antagonizmit rus në Evropën Lindore, shpërthyen me një luftë të përgjakshme në Ukrainë. Vite të tëra Rusia e Putinit dhe Medvedevit ledhatoi shumë shtete dhe liderë duke filluar nga Budapesti, Beogradi e deri në Shkup, me shpresën për të siguruar partnerë për zbatimin e politikave të manipulimit. Me shumë lehtësi Moska arriti të mbajë pas vetes rajonin e Ballkanit- nën tymin e konflikteve të ngrira, gjendje e cila vazhdon edhe sot me kërcënimet e Serbisë, për të vazhduar zgjerimin territorial në Bosnjë dhe në Kosovën Veriore. Disa shenja tregojnë se Serbia bashkë me Rusinë janë të interesuara që kjo pjesë e Ballkanit t’i shërbejë Moskës si nyjë strategjike e trazirave kundër Perëndimit, dhe me shpresën për të vendosur në të ardhmen sisteme raketore ruse. Nga ana tjetër, duket e pakuptimtë se si shtetet me popullsi të përzier etnike dhe fetare arrijnë të mbajnë balancën në mes Moskës, BE-së dhe SHBA-së. Rast specifik përveç Serbisë, është edhe Maqedonia e Veriut, e cila edhe pse është anëtare e NATO-s, pjesa maqedone e popullsisë vazhdon ta ëndrrojë Putinin dhe vëllazërinë ortodokse.
Serbia dhe Rusia nuk e ndryshojnë qasjen
Absurditeti bëhet më i madh, kur dihet se popullata maqedone ushqehet nga fondet amerikane dhe të shteteve të BE-së, ndërsa pa pasur nevojë vazhdon ta dashurojë “Botën serbe” dhe mbështet fshehurazi procesin e “denazifikimit” të Ukrainës, me mundësi të shpërndahet e njëjta atmosferë edhe në Ballkanin Perëndimor. Gjendja është e njëjtë gjithashtu në Serbi, e cila hapur me vite ka sfiduar dhe vazhdon të tallet me Uashingtonin dhe Brukselin. As vëretjet e ambasadorit amerikan në Serbi Kristofer Hill dhe lavdërimet e tij ndaj presidentit Vuçiç nuk kanë ndikuar në ndryshimin e qasjes së politikës së jashtme dhe të sigurisë serbe. Dhe as më pak në uljen e kontratave të kompanive serbe me ato ruse, izraelite dhe kineze. Tash e tutje, Uashingtonit nuk i mbeten shumë opsione, mirëpo vendosja e sanksioneve as që shihet si mënyrë shtërngimi kundër Beogradit, por realisht SHBA nuk mund ta durojë këtë gjendje “neutrale” të Serbisë. Një zgjidhje që mund të duket pak larg, por që mund të sjellë rezultate, është propozim “Ligji për Demokraci dhe Përparim në Ballkanin Perendimor” nga Kongresi Amerikan, i cili parashikon një sërë masash për të parandaluar ndikimin rus dhe kinez në Ballkan dhe një paketë ndihmash me afro katër miliard dollarë. Ajo që mbetet e paqartë, është mënyra e shpërndarjes së dollarëve amerikanë dhe drojës së derdhjes së mjeteve financiare të taksapaguesëve amerikanë në gojën e keqpërdorueseve qeveritar, të klaneve partiake dhe medias të lidhur ngushtë me politikën. Këtë gjë Departamenti i Shtetit dhe agjencitë tjera të zhvillimit ndërkombëtar amerikan, duhet të kenë parasysh, si një rast i mirë për të pasur sukses “Plani Mini- Marshall” në Ballkan.
Vazhdimi i lojës serbo-ruse në Ballkan, ka lënë pa gjumë shumë senatorë amerikanë dhe vëzhgues. Rusia dhe planet e përbashkëta me Serbinë janë një ndër shqetësimet e Kongresit Amerikan. Aktualisht as NATO, SHBA dhe organizatat tjera të rëndësishme nuk kanë ndonjë strategji apo “contigency plans” në mbrojtje të shteteve të Ballkanit Perëndimor nga një sulm ruso-serb, e këtu kryesisht serb i mbështetur nga elementë rusë të spiunazhit dhe kibernetik. Shtetet anëtare të NATO-s, mbështeten në Nenin- 5 të “Traktatit të Uashingtonit”, megjithëse në një skenarë të tillë kur lufta do të ishte e përgjithshme në Evropë dhe në Ballkan, fitues nuk do të ketë. Një aventurë të tillë pavarësisht luftimeve rreth centraleve bërthamore të Ukrainës, vështirë tani për tani se do ta dëshmojmë. Megjithatë në rajonin e Ballkanit, nuk përjashtohet mundësia e konflikteve të vogla dhe të izoluara, sa për të plotësuar objektivat qoftë të “Botës serbe” ose procesit të “denazifikimit” rus. Ndërkohë, udhëheqja ruso- serbe ka investuar gjithnjë e më shumë në përhapjen e propagandës e cila është e lirë dhe jo e kushtueshme për Rusinë dhe Serbinë. Mediat e Beogradit kanë shkruar se kryeministri i Kosovës Albin Kurti po synon likuidimin e serbëve. Gjithashtu në tabloidët serbë, Putini vazhdon të mbetet në faqet e para, pa përjashtuar këtu retorikën e Vuçiçit rreth raporteve me Kosovën dhe krizën e fundit në veri.
Përveç kësaj, mobilizimi i vullnetarëve lokal dhe atyre nga jashtë Ballkanit, mbetet një sfidë tjetër për Bosnjën dhe Kosovën, pa përjashtuar këtu edhe Maqedoninë e Veriut. Është raportuar se njësi ruse veprojnë në Moldavi dhe asnjë informacion nëse formacione të tilla paramilitare ruso-serbe me përbërje çeçene mbështeten po nga Serbia në Ballkan. Kriza në veri të Kosovës dhe fati i bisedimeve në Bruksel do të jetë vendimtar nëse Rusia bashkë me Serbinë do të bëhen më aktive dhe do të ndryshojnë metodat e veprimit. Aktualisht, ndikimi rus është i dukshëm në fushën e propagandës, pra të mbushjes së mendjeve të qytetarëve sllavë në Ballkan se Rusia është duke e fituar luftën në Ukrainë dhe padyshim në mbajtjen gjallë të vëllazërisë ortodokse rajonale. Kisha ortodokse pavarësisht dallimeve, e ka rolin e saj dhe është vërtetuar se ky institucion fetar është bërë pjesë e politikave shtetërore ruso-serbe dhe bazë e shërbimeve sekrete. Në këtë drejtim, se propaganda ruso-serbe nuk është vetëm një teori konspirative e vërteton njoftimi se “Universiteti Shtetëror i Moskës” ofron program specializimi në luftën hibride. Në ndërkohë, me sulmin e spiunëve rus në uzinën ushtarake të Gramshit në Shqipëri, taktikat hibride ruse dhe sidomos ajo e veprimit klandestin nuk kanë marrë fund, as në Evropën Perëndimore, Lindore dhe as më pak në Ballkan.
Misionet klandestine ruse deri në 2030
Misionet klandestine ruse pavarësisht luftës në Ukrainë do të jenë më të shpeshta deri në 2030 dhe pas. Rusia e dobësuar nga sanksionet ndërkombëtare dhe e turpëruar nga pushtimi i komplikuar i Ukrainës, do t’i risë aksionet ndaj pikave strategjike të SHBA-së, dhe NATO-s në Evropë dhe në Ballkan. Ngjarja në Gramsh, na jep mundësi të mësojmë më shumë se si rusët janë shtrirë në jug të rajonit për një kohë të gjatë, dhe si inteligjenca ruse bashkë me grupet diversante mund t’i sulmojë vendet e Ballkanit Perëndimor pa asnjë problem. Spiunët rusë dhe serbë të mbuluar qoftë si diplomatë, analistë, gazetarë dhe turistë, do të mbeten sfida e re për organet e sigurisë të shteteve ballkanike. Për këtë gjë, përkundër sanksioneve ndërkombëtare, qeveritë e Ballkanit Perëndimor shumë pak kanë bërë. Tash e tutje duhet të ballafaqohen me pasojat e spiunazhit dhe të sulmeve të papritura ruse. Dhe jo vetëm kaq, sulmi në Gramsh është një alarm për Ballkanin dhe NATO-n, bashkë me SHBA-të, se si do të duket dekada me Rusinë dhe një Serbi e cila e dëshiron veriun e Kosovës, Bosnjën, të mbajë lidhje të forta me Moskën dhe Pekingun, dhe në fund të vazhdojë të marë fonde nga SHBA dhe BE. Pozicioni kinse netutral serb, pas sulmit në Shqipëri do të bëhet më i qartë për Uashingtonin zyrtarë dhe mund të shkojë në dobi të Kosovës në ndërtimin e një strategjie më të fortë bisedimesh e cila me gjasë të ndikojë në ndryshimin e mendimit të SHBA-së ndaj procesit të bisedimeve në Bruksel dhe marrëveshjes së re serbo-kosovare. Për sa i përket propagandës së disa mediave shqiptare në Kosovë, në Shqipëri dhe në Maqedoninë e Veriut, të cilët duke akuzuar qeveritë legjitime atje, me qëllim po nxisin debate që shkojnë në anë të Rusisë dhe Serbisë. Ndërsa për fat të keq në hapësirën shqiptare, naracioni pro-serb dhe deri diku pro maqedonas do të vazhdojë të jetë i pranishëm. (SHENJA- SHKUP, SHTATOR, 2022)
