Enkas për Institutin e Studimeve të Sigurisë dhe Zhvillimit (ISSDMaqedonia), shkruan BOB CHURCHER- Universiteti i Bristolit, Mbretëria e Bashkuar, Ministria e Mbrojtjes e Mbretërisë së Bashkuar, vëzhgues i mëparshëm i OSBE-së për Maqedoninë dhe Shqipërinë dhe Ish-drejtor i Grupit Ndërkombëtar të Krizave (ICG) për Kosovën. Ai tani është një konsulent i pavarur i specializuar në çështjet e sigurisë, bashkëpunimin civil-ushtarak, zhvillimin institucional dhe rindërtimin e qeverive pas konfliktit. Ai ka shkruar dhe ligjëruar gjerësisht në Ballkan.
Zyrat e huaja franceze dhe britanike kishin një thënie, një sllogan i përsëritur shpeshherë “pa ndryshime kufitare” – një pikëpamje gjerësisht e përhapur që nga viti 1945 – kur sigurisht ne, fituesit -dhe tani Komuniteti Ndërkombëtarë , ndryshuam gjithçka. Si që ne, fituesit e bëmë atë, në vitin 1919, me krijimin e Serbisë si kryeqendër kontrolluese të Jugosllavisë, për t’i shpërblyer serbët për qëndrueshmërinë e tyre si aleatët tanë në “Luftën e Madhe” përkundër faktit se ata në fakt e kishin filluar me vetëdije…por asgjë nuk zgjat përgjithmonë.
***
Argumenti kryesor praktik kundër idesë së një shkëmbimi territorial duket se mund të inkurajojë Republikën Serbe të përpiqet të largohet nga Federata Boshnjake, por fakti që marrëveshja e paqes e Riçard Hollbrukut ka qenë me të meta, për të pasur një paqe të shpejtë dhe për të qetësuar Millosheviqin dhe serbët, gjetkë në këtë rast, nuk duhet të lejohen ato të qëndrojnë në rrugën e zgjidhjeve që janë tepër të ndjeshme gjetkë.
Me këtë që tash dhe nga mënyra se si mendoj, është koha që njerëzit në Ballkanin jugor duhet ta njohin realitetin. Kosova e Veriut është e humbur ndaj serbëve dhe mbajtja e saj brenda Kosovës është thjesht mbajtja e një pilule helmi brenda zonës- shtetit. Efekti praktik i përpjekjes për shumë serbë është ta inkorporojë dhe ta bëjë Kosovën të pa qeverisur, ose të paktën të paqëndrueshëm dhe në mëshirën e Beogradit. Nga ana tjetër, Trepça është e lodhur, e punuar jashtë kornizave, dhe nuk ia vlen të luftojmë për të mbajtur, kështu që le të shkojë dhe të vazhdohet përpara. Nostalgjia për Nishin është e gjatë në të kaluarën, dhe sinqerisht Mitrovica nuk ka vlerë, vetëm Beogradi do të jetë në gjendje t’i bëjë ata të paguajnë faturat e tyre.
***
Po ashtu Presheva nuk ka më vlerë strategjike për Serbinë. Ajo u inkorporua brenda Serbisë pasi që nga “toka e lartësuar” kontrollonte rrugën jugore drejt Greqisë, por kjo nuk është një argument sot. Nuk ka vlerë për Beogradin, përveç përsëri si një slogan nacionalist, kështu që do të ishte e dobishme për të dyja palët për të shkëmbyer territoret dhe për të lejuar atë që konsiderohet nga të dyja palët si pakica problematike, me kërkesa gjuhësore dhe arsimore. Mendimi im është se mënyra më e mirë për të arritur këtë do të ishte një plebishit në të dyja territoret e kontestuara, për t’i lejuar njerëzit të zgjedhin për vete, do të ishte shumë më e vështirë për Komunitetin Ndërkombëtarë / BE-në të kundërshtonte rezultatet e një plebishiti të drejtuar dhe të mbikëqyrur siç duhet.
***
Marrëveshjet aktuale të paqes nuk janë të zhvilluar në stabilitet të qëndrueshëm dhe Beogradi vazhdon konfliktin me mjete të tjera, në veçanti duke bllokuar njohjen, kështu që çdo gjë që mund ta ndryshojë këtë është një përpjekje me vlerë dhe kjo vlen të provohet.Mendoj se çdo gjë që ndihmon për të përmirësuar stabilitetin dhe njohjen, mund të jetë në dobi vetëm për kosovarët dhe serbët.
I gjithë “Ballkani i jugut” më duket sikur aktualisht është i dënuar me dështim ekonomik,pasi shihen jo stabilitetet e mundshme politike të qeverisjes së “shtresës së trashë”,që të heqin dorë nga çdo investim të brendshëm. Dhe sa i përket Bosnjës dhe Maqedonisë, le të vazhdojmë një hap për një kohë të caktuar!
Shënim:
Ndalohet përdorimi i gjuhës së urrejtjes së çfarëdo natyre.
Bordi redaksional rezervon të drejtën të redaktojë dhe të mos publikojë materiale që shkelin të drejtat e njeriut, lirinë e shprehjes, shtypin e lirë, integritetin individual, etnik, gjinor dhe social.
Publikimi i intervistave dhe i analizave ka për qëllim përpunimin e çështjeve me karakter social, ndëretnik, ekonomik, politik dhe të sigurisë në interes të qytetarëve.
Parandalimi i krizave të brendshme dhe të jashtme nëpërmjet platformave dhe mediave neutrale, të balancuara, të ndershme dhe objektive, është një nga prioritetet e programeve tona të Ndërtimit të Paqes, Menaxhimit të Konflikteve, Sundimit të Ligjit dhe programeve kundër Ekstremizmit të Dhunshëm. Pikëpamjet e autorëve dhe të ekspertëve të jashtëm jo gjithëherë pasqyrojnë linjën dhe politikën redaksionale të ISSDMaqedonia. Ju lutemi, nëse vendosni të botoni materialet tona të institutit, shkruani burimin dhe autorin e analizës.
