Jusuf Buxhovi përfaqëson një figurë kyçe në peizazhin intelektual dhe kulturor të Kosovës dhe më gjerë. Si historian, shkrimtar dhe publicist, ai ka dhënë një kontribut të jashtëzakonshëm në pasurimin e historiografisë shqiptare dhe në formësimin e vetëdijes kombëtare përmes veprave të tij të shumta. Qëllimi i tij kryesor është të ruajë dhe të transmetojë historinë e popullit shqiptar në një mënyrë të vërtetë, kritike dhe të thelluar, duke i dhënë zë atyre që shpesh janë lënë jashtë rrëfimeve zyrtare.
Një nga aspektet më të rëndësishme të veprës së Buxhovit është përpjekja për të kapur realitetin historik në të gjitha dimensionet e tij. Ai nuk shmang sfidat dhe kontradiktat, por i trajton me rigorozitet shkencor dhe një ndjeshmëri të thellë humane. Kjo qasje e bën punën e tij të domosdoshme për çdo studim serioz mbi historinë dhe shoqërinë shqiptare. Përmes romanit, studimeve dhe publicistikës, Buxhovi ndërton ura ndërmjet së kaluarës dhe së tashmes, duke kontribuar në zhvillimin e një identiteti kombëtar të vetëdijshëm dhe të konsoliduar. Përveç aspektit shkencor, veprat e tij kanë edhe një dimension të fuqishëm edukativ dhe moral, që ngjallë reflektim dhe vetëdije historike në publikun shqiptar.
Ai shërben si një gardian i kujtesës kolektive, duke i kujtuar brezave të rinj vlerat, sakrificat dhe sfidat e paraardhësve të tyre. Në këtë mënyrë, Jusuf Buxhovi kontribuon jo vetëm në ruajtjen e trashëgimisë kulturore, por edhe në forcimin e unitetit dhe qëndrueshmërisë së kombit shqiptar. Në një kontekst më të gjerë, veprat e tij janë pjesë e një përpjekjeje më të madhe për të afirmuar dhe rivendosur historiografinë shqiptare në skenën akademike ndërkombëtare. Përmes metodologjisë së tij të kujdesshme dhe përkushtimit intelektual, Buxhovi ka krijuar një model që përbën frymëzim për studiues të rinj dhe kontribuon në avancimin e njohurive për historinë dhe kulturën shqiptare.
Në përfundim, Jusuf Buxhovi është një nga arkitektët kryesorë të kujtesës historike shqiptare dhe një ndriçues i rëndësishëm i identitetit kombëtar. Kontributi i tij akademik dhe letrar mbetet një thesar i çmuar për kulturën shqiptare dhe një burim frymëzimi për të gjithë ata që kërkojnë të kuptojnë dhe të çmojnë thellësisht historinë e tyre.
Shkroi; Nijazi Halili
