Fundi i viteve ‘80 solli zhvillime të befta që do të ndryshonin shumë gjëra në gjeopolitikën botërore. Europa Lindore po ziente. Muri i Berlinit, simboli i kufirit mes bllokut lindor dhe atij perëndimor, u shemb më 9 nëntor 1989. Një erë e re po frynte. Bota nuk ishte më si më parë. Shpresa nuk qe venitur e dëshira këtë herë ishte më e fortë se kurrë.
Ndryshimi i madh po i afrohej edhe vendit amë. Rënia e Murit të Berlinit dhe rrëzimi i përdhunshëm i diktatorit rumun Çaushesku, i cili u vra e u tërhoq zvarrë nga demonstruesit në dhjetor të ‘89-s, kishin tronditur në themel edhe udhëheqjen totalitare në Shqipëri. Vala e demokracisë do ta përfshinte vendin jo fort vonë. Shkëndija e parë u dha në korrik të ‘90-s me ngjarjet e ambasadave, dhe mandej në tetor të po atij viti, kur një prej intelektualëve më të njohur, shkrimtari Ismail Kadare do të largohej nga vendi, për të marrë strehim politik në Francë. Ndërsa në dhjetor të ‘90-s, kur kishte kaluar pak më shumë se një vit nga shembja e Murit të Berlinit, do t’i vinte radha “Murit të Tiranës”. Lëvizja studentore e dhjetorit futi Shqipërinë në shinat e udhës pa kthim drejt Botës së Lirë.
Kosova nuk po qëndronte pas. Rritjes së trysnisë dhe shtypjes së serbëve, kishte nisur t’i përgjigjej një nismë intelektualësh. Në fund të viteve ’80, nacionalizmi serb nisi të merrte përmasa të reja. Një burokrat i Lidhjes së Komunistëve të Jugosllavisë, Sllobodan Millosheviç, kishte fituar mbështetje duke ngritur lart flamurin e nacionalizmit serb. Partia e tij kishte dalë si forcë udhëheqëse. Millosheviç u zgjodh kryetar i Republikës së Serbisë. Fjalimi i tij më 28 qershor 1989 në Fushë-Kosovë, me rastin e 600 vjetorit të Betejës së Parë të Kosovës, cilësohet si fillimi i fushatës nacionaliste serbe, që u pasuan me luftëra të përgjakshme në ishJugosllavi.
Në këtë klimë të acaruar dhe mes diskriminimit serb, grupi i intelektualëve shqiptarë themeloi njëfarë lidhje intelektualësh, më shumë se lëvizje politike, të cilën e quajtën Lidhja Demokratike e Kosovës dhe kryetar zgjodhën dr. Ibrahim Rugovën.
Pra, ishte e qartë se bota po ndryshonte. Rruzulli po ziente, e bashkë me të, edhe puna në Zërin e Amerikës. Shërbimet në gjuhë të shteteve të ndryshme të Europës Lindore, e katërfishuan punën. Shërbimet në gjuhën gjermane, polake, hungareze, çekosllovake, gjuhët e vendeve baltike, sllovene, rumune, bullgare, serbokroatishte, ukrainase e sidomos ruse, e dyfishuan stafin. Tashmë ajo që kishte nisur nuk kthehej dot mbrapsht. Revolucioni duhej çuar deri në fund. Shefat e shërbimeve merrnin udhëzime nga drejtuesit e mëdhenj të Zërit të Amerikës që të raportonin sa më shumë për zhvillimet në vendet përkatëse por edhe në tërësi.
Shërbimi në shqip sigurisht që nuk bënte përjashtim. Politika e mbështetur nga qeveria amerikane për shembjen përfundimtare të Perdes së Hekurt në Europë i jepte redaksisë sonë plotfuqinë për t’ia çjerrë maskën regjimit më të egër diktatorial që kishte parë Europa që pas vdekjes së Stalinit, atij të Enver Hoxhës. Ne si shërbim nuk kishim forcën për të rrëzuar një qeveri, apo më vështirë, një regjim totalitar si ai që kishte lënë trashëgim Hoxha. Por ne kishim mbështetjen e plotë të ShBA-së, kishim një dritë të blertë, për të bërë çfarë ishte e mundur, që qytetarët në Shqipëri të ndriçoheshin me ato çka po ndodhte në Europën Lindore. Kishim hapësirën për t’i informuar ata dhe për t’u treguar që kishin mbështetjen e Perëndimit, e veçanërisht ShBA-së, që të kërkonin të drejtat e tyre për liri dhe demokraci. Dhe ne bëmë ç’ishte e mundur. Nuk dua të dal e të rrah gjoksin për merita. Këtë nuk do të mund ta bënim as unë dhe asnjë koleg a kolege e shërbimit në shqip, nëse nuk do të kishim nxitjen e qeverisë amerikane.
Prodhues i ngjarjeve është vendi ku ato ndodhin dhe jo media që i mbulon ato. Dhe pikërisht ishin zhvillimet e vrullshme në Europën Lindore e në Ballkan veçanërisht ato që na diktonin ne si redaksi se çfarë duhet të bënim. Ne si shërbim duhet të vlerësohemi për mënyrën se si i mbuluam ato ngjarje dhe jo se ne luajtëm rol në prodhimin e tyre. Ecuria e zhvillimeve të përditshme në rajonin ku jetonin shqiptarë në Ballkan na detyronte që në mënyrë të pashmangshme ne të pasqyronim çka ndodhte. Ngjarjet që rridhnin njëra pas tjetrës bënë që puna jonë të shtohej. Ndryshe nga shërbimet e tjera të Europës Lindore, të cilat kishin vetëm problemin e rrëzimit të qeverive komuniste, redaksisë sonë iu çelën dy fronte: Shqipëria dhe Kosova. Lindi nevoja për shtim të stafit në mënyrë të menjëhershme. Drejtuesit e mëdhenj u dhanë dorë të lirë shefave të shërbimeve për të rekrutuar sa më shumë punonjës, pa u ndalur shumë në hetimin biografik, që quhej Security Clearance.
Në fund të viteve ‘80, regjimi i Millosheviçit, që kishte nisur një politikë të fortë shtypjeje në Kosovë, mbylli një prej gazetave kryesore të përditshme në gjuhën shqipe në Prishtinë, Rilindjen. Kjo bëri që shefi i shërbimit tonë, të rekrutonte korrespondentin e kësaj gazete në Nju-Jork, Agim Fetahun. Veç tij, shërbimit tonë iu shtuan edhe emra si Hysen Previzi, Idriz Lamaj, Rustem Malaj. Të gjithë këta ishin emigrantë shqiptarë në ShBA. Faktikisht, i gjithë Divizioni i Europës në Zërin e Amerikës i ngjasonte një lloj kampi refugjatësh. Në të gjitha shërbimet, kishte emigrantë që kishin mbërritur kush më herët e kush më vonë në ShBA, dhe ishin rekrutuar në punë te Zëri i Amerikës. Shumë prej tyre zhgënjeheshin, sepse nuk bënin shumë punë të tyre krijuese, por përkthenin materiale nga ang- lishtja, të tilla si editoriale apo analiza.
Në këtë periudhë, në shërbimin tonë, përjashtim bënte vetëm Ilir Bulka. Ai ishte nga Tirana. Kishte arritur të arratisej nga Shqipëria për në Greqi dhe mandej kishte mbërritur në ShBA. Bulka ishte një përkthyes profesionist. I zotëronte shkëlqyeshëm shqipen dhe anglishten. Në Tiranë, kishte punuar për shumë vite në Agjencinë Telegrafike Shqiptare — ATSh. Rekrutimi i tij në shërbimin tonë ishte lehtësim për ne. Redaksisë sonë tashmë iu shtuan pesë punonjës të ri, në fare pak muaj dhe puna jonë kishte marrë hov të ri. (https://shaqirsalihu.com)
###
(ISSDMaqedonia-@CSSDMacedonia)
[box type=”shadow” ]Shënim: Ndalohet përdorimi i gjuhës së urrejtjes së çfarëdo natyre. Bordi redaksional i ISSDMaqedonia rezervon të drejtën të redaktojë dhe të mos publikojë materiale që shkelin të drejtat e njeriut, lirinë e shprehjes, shtypin e lirë, integritetin individual, etnik, gjinor dhe social. Publikimi i intervistave dhe i analizave ka për qëllim përpunimin e çështjeve me karakter social, ndëretnik, ekonomik, politik dhe të sigurisë në interes të qytetarëve. Parandalimi i krizave të brendshme dhe të jashtme nëpërmjet platformave dhe mediave neutrale, të balancuara, të ndershme dhe objektive, është një nga prioritetet e programeve tona të Ndërtimit të Paqes, Menaxhimit të Konflikteve, Sundimit të Ligjit dhe programeve kundër Ekstremizmit të Dhunshëm. Pikëpamjet e autorëve dhe të ekspertëve të jashtëm jo gjithëherë pasqyrojnë linjën dhe politikën redaksionale të ISSDMaqedonia [/box]